Geschiedenis Eewal

Leeuwarden is ontstaan uit een nederzetting die langs de Middelzee lag. Het waren landbouwers die deze streek bevolkten.

Er werden een drietal terpen aangelegd. De terp van Oldehove en een tweetal langs de Ee. Deze laatsten worden ook wel de zuidelijke en noordelijke terp van Nijehove genoemd en zijn in de 9e of 10e eeuw opgeworpen. Opgravingen hebben aangetoond dat de Grote en Kleine Hoogstraten de kern van deze terpen waren. De Ee was in de 9e eeuw veel breder dan de latere in 1884 gedempte gracht. Ze mondde uit in de Middelzee en was belangrijk voor de scheepvaart maar vooral voor de afwatering van het achtergelegen land.

Kooplieden en ambachtslieden

De bewoners op de terpen waren in de Middeleeuwen voornamelijk kooplieden en ambachtslieden. Reeds in de 12e eeuw stonden er huizen aan de noordelijke oever van de Ee terwijl de zuidelijke oever vrijwel onbebouwd was. Ongeveer in het midden van de noordkant stond het Huygenshuis een stinsachtig gebouw waarvan de kelder nog onder het grote pand van de v.m. Leeuwarder Onderlinge zit. Even verder, op de plaats van huidig nummer 65 was het Espelbachhuis ook een zaalstins. Het werd in 1793 vervangen door het huidige pand waarvan Doeke Ritskes Smeding de bouwheer was. Deze was o.a. eigenaar van de Leeuwarder Courant.
In het begin van de 17e eeuw veranderde het beeld van de zuidelijke oever van de Ee nogal.

Nieuwe Eewal

Tussen Wortelhaven en de huidige Minnemastraat lag de tuin van een andere stins n.l. de Minnemastins . Deze stond op de hoek van de Korenmarkt (Voorstreek) en de Minnemastraat .In 1610 verzocht de eigenaar van deze stins Schelte van Liauckama om toestemming een deel van zijn tuin te mogen verkavelen ommedat tot huysen te bebouwen, tot twaeleff heerlijcke plaetzen, so tegens den Eewal aen, als in Minnemastraat ’t welck solde strecken tot een grote ere ende versieringe van de stadt. Die toestemming kwam er en de huizen werden gebouwd. Het is nu (2011) dus precies vier eeuwen geleden!! De straat werd Nieuwe Eewal genoemd. Een logische naam immers de Eewal, later ook wel Olde Eewal was aan de noordkant.

Trapgevels en palen plaatsen

Na het succes van de Nieuwe Eewal besloot het stadsbestuur in 1619 deze te verlengen naar het westen. Tussen Minnemastraat en de Grote Hoogstraat. Hier kwam ruimte voor elf nieuwe panden waarvan de percelen binnen één jaar bebouwd moesten zijn . De stad had ook eisen betreffende het uiterlijk van de panden: voor aen de straet twee viercanten (verdiepingen) hooch, met een gewel nae de straet, versiert met hartstenen listen, speckstucken ende canteels (trapgevels) Dit buurtje werd Oranje Eewal genoemd. Vermoedelijk is deze naam ontleend aan een huis dat in 1782 aangeduid werd als het huys op de Orange Ewal daar de Orange Eewal en basrelief in steen gehouwen en cierlijk verguld in de gevel staat. Aan de Oranje Eewal hebben veel huizen een kelder die destijds tot aan de gracht doorliep. Om instorting door het verkeer te voorkomen kregen de eigenaren toestemming om op hun kosten palen te plaatsen om dat verkeer tegen te houden.

Hooge groene wallen

Op 9 december 1883 besloot de gemeenteraad op verzoek van de bewoners tot demping van de gracht tussen Voorstreek en Herenwaltje. Dit werk is in 1884 uitgevoerd. De gracht is gedempt met modder van het bolwerk waar de molen Klein Fentje op stond. Na afbraak van de molen is dat bolwerk dus verlaagd door de modder richting Eewal te vervoeren. Thans staat op het restant van dit bolwerk de Pier Pandertempel. Gelukkig is de oude situatie vastgelegd door tekenmeester Albert Martin. Als men zijn tekeningen bekijkt is ook duidelijk waarom stadsarchivaris Rinschke Visscher in haar boek Leeuwarden van 1846 – 1906 verzucht: In 1884 verdween hier de oude Ee, met haar hooge groene wallen, hare steenen bogen en haar lommerijk geboomte…..Jammer dat bij zooveel practische verbeteringen dikwijls zooveel schilderachtigs moet verloren gaan.
Gelukkig is de Eewal de laatste jaren flink aangepakt. Veel huizen zijn gerenoveerd en worden weer bewoond. Er zijn zelfs weer kinderen geboren in de straat. De bomen zijn weer groot en de straat heeft sfeer.

Zoover

Leuk om op Zoover te lezen dat iemand uit Bilthoven de Eewal zelfs één van de mooiste straten van Nederland noemt!!

Op de sitevan historischcentrumleeuwarden worden diverse panden op de Eewal besproken. Deze beschrijving dateert uit 1991 en is dus niet meer up tot date. Ook klopt de plaatsbepaling op het kaartje qua huisnummer niet. De oneven huisnummers liggen aan de noordzijde en de even dus aan de zuidzijde. Oplopend van links naar rechts.